Νέες θεραπευτικές επιλογές
Αλλάζει το θεραπευτικό τοπίο στην ημικρανία και τις κεφαλαλγίες- Μια ανασκόπηση του Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Κεφαλαλγίας του 2016
Γράφει ο Δρ. Μιχαήλ Βικελής MD, MSc, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, επιστημονικός συνεργάτης Ειδικών Ιατρείων Κεφαλαλγίας και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας
Μια εντυπωσιακή αλλαγή στις θεραπευτικές δυνατότητες που υπάρχουν για ασθενείς με ημικρανία και άλλες κεφαλαλγίες αναμένουμε να συμβεί μέσα στο 2017, σύμφωνα με όσα συζητήθηκαν και ανακοινώθηκαν στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Κεφαλαλγίας, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα στη Γλασκώβη.
Αναμφισβήτητα, το σημαντικότερο νέο είναι πως μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα αναμένουμε τα τελικά αποτελέσματα των μελετών, και ακολούθως την υποβολή αιτήματος προς τις Ευρωπαϊκές αρχές για έγκριση κυκλοφορίας, για μια μια νέα, απόλυτα εξειδικευμένη γενιά προληπτικών θεραπειών, καταρχάς για την ημικρανία, αλλά ίσως και για άλλες παθήσεις όπως η αθροιστική κεφαλαλγία.
Πρόκειται για τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι της δράσης του μορίου CGRP, τα οποία βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο κλινικών δοκιμών, και έχουν δώσει ως τώρα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Το CGRP είναι ένα νευροπεπτίδιο που φυσιολογικά βρίσκεται στο ανθρώπινο σώμα, αλλά παίζει κομβικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της ημικρανίας και της αθροιστικής κεφαλαλγίας.
Τα υπάρχοντα φάρμακα για την πρόληψη της ημικρανίας έχουν γενικότερες δράσεις, ενώ μπορεί να χορηγούνται και σε άλλες παθήσεις όπως η επιληψία ή η κατάθλιψη. Χορηγούνται από το στόμα, μία ή περισσότερες φορές την ημέρα, γεγονός που μερικές φορές καθιστά δύσκολη τη συνεπή λήψη τους, ενώ όχι σπάνια συνοδεύονται από ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες, αν και σπάνια είναι πραγματικά απειλητικές για την υγεία, συχνά καθιστούν προβληματική τη σωστή λήψη τους. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως πολλοί ασθενείς δεν λαμβάνουν σωστά την προληπτική τους θεραπεία, παραλείποντας δόσεις, μειώνοντας ή αυξάνοντας τη δόση ή και σταματώντας πρόωρα τη θεραπεία.
Τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι της δράσης του μορίου CGRP, φτιαγμένα με τελευταίας γενιάς ιατρική τεχνολογία, έχουν απόλυτη εξειδίκευση στο στόχο τους, το νευροπεπτίδιο CGRP, κάτι που μειώνει σημαντικά την εμφάνιση παρενεργειών ή φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων. Χορηγούνται με τη μορφή ένεσης, που μπορεί να γίνεται από μία φορά κάθε 15 μέρες ως και 1 φορά το τρίμηνο, γεγονός που καθιστά τη λήψη εύκολη και συνεπή.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 4 παρεμφερή φάρμακα, που δοκιμάζονται στην ημικρανία, αλλά κάποια από αυτά και στη χρόνια ημικρανία (δηλαδή για ασθενείς με πάνω από 15 ημέρες το μήνα ημικρανία ή πονοκέφαλο), καθώς και στην αθροιστική κεφαλαλγία. Οι περισσότερες μελέτες θα ολοκληρωθούν στις αρχές του 2017. Τα φάρμακα αυτά περιλαμβάνουν το Erenumab -AMG334 της εταιρείας Amgen, η μία κλινική δοκιμή του οποίου είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη και στη χώρα μας, το LY2951742 (Galcanezumab) της Eli Lilly & Co, το TEV-48125 της εταιρείας TEVA και το ALD403 της Alder Biopharmaceuticals. Μία πρώτη εκτίμηση για την αποτελεσματικότητα τους είναι πως φαίνεται να μειώνουν κατά 3-7 τις μηνιαίες ημέρες με ημικρανία, ενώ το προφίλ ασφαλείας διαγράφεται ως ιδιαίτερα καλό. Τα τελικά αποτελέσματα αναμένονται με τεράστιο ενδιαφέρον.
Μία άλλη σημαντική εξέλιξη στη φαρμακευτική θεραπεία της ημικρανίας είναι ένα νέο φάρμακο για την αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης. Ονομάζεται Lasmiditan, δοκιμάζεται από την φαρμακευτική εταιρία CoLucid Pharmaceuticals και η κλινική μελέτη γίνεται σε πάνω από 2000 ασθενείς με ημικρανία. To φάρμακο αυτό είναι μία εξέλιξη των ήδη χρησιμοποιούμενων τριπτάνων και θα μπορεί να χρησιμοποιείται με ασφάλεια σε περίπτωση που ο ασθενής έχει αντένδειξη να λάβει τριπτάνη, λόγω κινδύνου αγγειόσπασμου.
Στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Κεφαλαλγίας συζητήθηκε και η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των ιατρικών συσκευών Πρόκειται για εξειδικευμένες συσκευές, που με τη βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος ή μαγνητικού πεδίου μπορούν να δράσουν κατασταλτικά σε μια κρίση ή και προληπτικά στο να αραιώσουν τις κρίσεις. Κάποιες χρησιμοποιούνται στην ημικρανία, κάποιες στην αθροιστική κεφαλαλγία. Στην Ελλάδα, ήδη εδώ και ενάμισυ χρόνο κυκλοφορεί στο εμπόριο η συσκευή Cefaly, της οποίας τώρα αναμένουμε τη δεύτερη γενιά.
Στο εξωτερικό κυκλοφορούν και άλλες 3 τουλάχιστον συσκευές, με δυνατότητα να έρθουν και στην Ελλάδα, αλλά σημαντικό για την ώρα μειονέκτημά το υψηλό κόστος. Στις συσκευές αυτές ανήκει ο ηλεκτρικός διεγέρτης του πνευμονογαστρικού νεύρου (GammaCore, της ElectroCore Medical). Έχει μέγεθος κινητού τηλεφώνου και ασκεί τη δράση του με το να τον ακουμπήσει κανείς στο πλάι του λαιμού του, όπου ερεθίζει ηλεκτρικά ένα νεύρο που ονομάζεται πνευμονογαστρικό νεύρο. Κυκλοφορεί στην Ευρώπη για την θεραπεία της ημικρανίας και της αθροιστικής κεφαλαλγίας, τόσο σε φάση κρίσης, όσο και προληπτικά. Μία άλλη συσκευή με τεράστιο ενδιαφέρον είναι ο διεγέρτης του σφηνουπερώιου γαγγλίου (Pulsante System της Autonomic Technologies). Αυτή η μικροσκοπική συσκευή τοποθετείται μόνιμα, με μια απλή επέμβαση, και λειτουργεί με τηλεχειριστήριο. Έχει δείξει εντυπωσιακά καλά αποτελέσματα στην χρόνια αθροιστική κεφαλαλγία και θεωρείται η πιο ελπιδοφόρα θεραπεία. τόσο στην αντιμετώπιση των κρίσεων, όσο και στη μείωση της συχνότητας τους. Αυτή τη στιγμή είναι υπό συζήτηση με ποιο τρόπο θα είναι προσβάσιμη και σε Έλληνες ασθενείς.
Πολύ περισσότερα νέα υπήρξαν και για θεραπείες που ήδη είναι σε χρήση, όπως τη βοτουλινική τοξίνη (Botox της Allergan) στην προφύλαξη της χρόνιας ημικρανίας.
Επίσης, μεγάλο βάρος δόθηκε στο θέμα της έλλειψης γιατρών εξειδικευμένων σε κεφαλαλγίες, φαινόμενο που συμβαίνει σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, στο ποια στοιχεία θα πρέπει να έχει ένα κέντρο κεφαλαλγίας, καθώς και στο πως αλλάζει, πανευρωπαϊκά η νοοτροπία των ασθενών με κεφαλαλγίες, οι οποίοι πια αναζητούν και διεκδικούν τις καλύτερες δυνατές λύσεις.
Ανασκοπώντας τα παραπάνω, είναι βέβαιο πως φτάσαμε σε μια εποχή αλλαγών στο πως και πόσο καλά μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τόσο την ημικρανία, όσο και άλλες κεφαλαλγίες. Η θεώρηση έχει πια αλλάξει: Οι γιατροί κατανοούμε ότι παθήσεις που προκαλούν πόνο και υποβιβάζουν την ποιότητα ζωής, όπως οι κεφαλαλγίες, πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον καλύτερο τρόπο, ενώ – έχοντας ήδη αρκετά εφόδια και καλές θεραπείες στα χέρια μας, αναμένουμε και τις νεότερες. Οι δε ασθενείς κατανοούν πως έχουν δικαίωμα στην καλύτερη δυνατή θεραπεία, που με ασφάλεια θα τους προστατεύσει από τις χρόνιες υποτροπιάζουσες κρίσεις κεφαλαλγίας.
Οι εξελίξεις αναμένονται μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα.