Εκλυτικοί παράγοντες και ημικρανία
Σε αντίθεση με άλλες παθήσεις, όπου αν κάποιος έχει το κατάλληλο DNA σίγουρα θα εμφανίζει την πάθηση, στην ημικρανία τα γονίδια απλά δημιουργούν την προδιάθεσή για εμφάνιση ημικρανικών κρίσεων. Διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι αποκαλούνται «εκλυτικοί» μπορεί να πυροδοτήσουν μία κρίση ημικρανίας, σε άτομα που έχουν την προδιάθεση. Είναι εντυπωσιακό πως ακόμη και σε διδύμους που έχουν ακριβώς ίδιο γενετικό υλικό (και πανομοιότυπη εξωτερική εμφάνιση), μπορεί ο ένας να έχει ημικρανία, ενώ ο άλλος όχι. Η παρατήρηση αυτή αποδεικνύει το σημαντικό ρόλο των εκλυτικών παραγόντων στην ημικρανία.
Αν ανατρέξει κανείς σε ιατρικά βιβλία ή αντίστοιχούς δικτυακούς τόπους, θα δει ότι μεταξύ των πιο συχνά αναφερόμενων εκλυτικών παραγόντων περιγράφονται δύο:
Ο πρώτος είναι οι φυσιολογικές διακυμάνσεις στις γυναικείες ορμόνες (πολλές γυναίκες παρατηρούν ότι οι κρίσεις έρχονται σε συγκεκριμένα σημεία του κύκλου τους, δείτε περισσότερα Ημικρανία και εμμηνορροϊκός κύκλος). Ο δεύτερος είναι το έντονο άγχος ή στρες, αλλά και η χαλάρωση από άγχος ή στρες (όπως, για παράδειγμα, το Σαββατοκύριακο σε κάποιες περπιπτώσεις ή και όταν λυθεί ένα σοβαρό πρόβλημα που προκαλεί παρατεταμένο στρες, σε άλλες).
Παράγοντας για τον οποίο ακούγονται πολλά, αλλά ίσως είναι υπερεκτιμημένος είναι οι τροφές και ποτά (αλκοόλ, το κόκκινο κρασί ειδικότερα, το τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, ο καφές και το και τσάι, τα εσπεριδοειδή και οι χυμοί φρούτων, τα θαλασσινά, τα κρεμμύδια, το χοιρινό, το γλουταμινικό μονονάτριο-που το συναντάμε σε πολλά κινέζικα φαγητά, τα νιτρικά άλατα, που μπορεί να υπάρχουν σε επεξεργασμένες τροφές, το γλυκαντικό μέσο ασπαρτάμη). Άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι η έντονη κόπωση, οι έντονες οσμές, το έντονο φως, η στέρηση ύπνου, η αλλαγή του καιρού, και πολλοί άλλοι.
Πρέπει να τονιστεί ότι κάποιος παράγοντας μπορεί να προκαλεί κρίση ημικρανίας σε κάποιον άνθρωπο και να μην έχει καμία επίδραση σε κάποιον άλλο. Οι εκλυτικοί παράγοντες, δηλαδή, δεν είναι απαραίτητο ότι προκαλούν ημικρανία σε όλους τους ημικρανικούς. Επίσης, πολλές φορές δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε κάποιον συγκεκριμένο εκλυτικό παράγοντα για τις κρίσεις κάποιου ατόμου. Όλα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί πολλές φορές οι γιατροί δίνουν την συμβουλή σε κάποιον άνθρωπο με ημικρανίες να αποφεύγει διάφορα πράγματα, τα οποία όμως μπορεί να μην έχουν καμία επίδραση στον συγκεκριμένο άνθρωπο. Η χρήση ημερολογίου κεφαλαλγίας μπορεί να βοηθήσει στη διαλεύκανση του ποιοι είναι οι εκλυτικοί παράγοντες σε κάθε συγκεκριμένο άνθρωπο με ημικρανία, ενώ οι γιατροί καλό είναι να αποφεύγουν τις «γενικές» συμβουλές για αλλαγή τρόπου ζωής. Σε γενικές γραμμές, η αντιμετώπιση της ημικρανίας σαφώς και ξεκινά με βελτίωση -όταν χρειάζεται- του τρόπου ζωής και πρόληψη των εκλυτικών παραγόντων, ενώ η ιατρική θεραπεία, για τις κρίσεις ή προληπτικά μπορεί να συνδράμει και να ανακουφίσει σημαντικά.
Σύμφωνα με στοιχεία από τη δημοφιλή εφαρμογή Migraine Buddy, οι πιο συνηθισμένοι εκλυτικοί παράγοντες που πυροδοτούν κρίσεις ημικρανίας είναι το στρες, η έλλειψη ύπνου, το άγχος, η αφυδάτωση και οι καιρικές συνθήκες.
Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί και πάλι πως οι εκλυτικοί παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί, αλλά ΔΕΝ είναι ίδιοι σε όλους τους ανθρώπους! Μάλιστα, ο πόνος στον αυχένα που προκύπτει από τα στοιχεία των χρηστών του Migraine Buddy, πιθανότητα δεν είναι εκλυτικός παράγοντας, αλλά ανήκει στα πρόδρομα ή και τα κύρια συμπτώματα της ημικρανίας σε πολλούς ημικρανικούς.