Υπάρχουν εκατοντάδες είδη πονοκεφάλου, τα οποία διακρίνονται ιατρικά σε δύο ομάδες: Υπάρχουν οι πρωτοπαθείς πονοκέφαλοι, για τους οποίους δεν υπάρχει υποκείμενη αιτία, και οι δευτεροπαθείς πονοκέφαλοι, για τους οποίους υπάρχει σαφής και αναγνωρίσιμη αιτία που τους προκαλεί
Οι κυριότεροι πρωτοπαθείς πονοκέφαλοι είναι η Ημικρανία, ο Πονοκέφαλος Τύπου Τάσεως και η Αθροιστική Κεφαλαλγία (για περισσότερα στοιχεία δειτε τις σχετικές ενότητες). Αν και η ακριβής αιτία των πρωτοπαθών πονοκεφάλων δεν είναι ξεκάθαρη, πρόκειται για έντονους πονοκεφάλους, που μπορεί να προκαλούν σημαντικά προβλήματα στη ζωή όποιου υποφέρει από αυτούς. Σήμερα, πλέον, γνωρίζουμε ότι πολλοί από αυτούς οφείλονται, τουλάχιστον εν μέρει, σε γενετικούς παράγοντες, είναι δηλαδή «γραμμένοι» στο γενετικό μας υλικό. Αν και συνθήκες ψυχολογικής πίεσης και άγχους μπορεί να επιβαρύνουν την κατάσταση, οι πρωτοπαθείς πονοκέφαλοι δεν προκαλούνται από ψυχολογικούς ή ψυχικούς παράγοντες, αλλά είναι σωματικές ιατρικές παθήσεις με τον ίδιο τρόπο που ο διαβήτης, για παράδειγμα, είναι μια σωματική ιατρική πάθηση.
Κάθε πονοκέφαλος για τον οποίον υπάρχει μία σαφής και αναγνωρίσιμη αιτία είναι ένας δευτεροπαθής πονοκέφαλος. Δευτεροπαθής πονοκέφαλος μπορεί να προκληθεί από πολλά και ποικίλα αίτια, μερικές φορές αθώα, όπως η ιγμορίτιδα, τα προβλήματα στα δόντια, ή τα προβλήματα όρασης και μερικές φορές σοβαρά, όπως ένας όγκος ή ένα ανεύρυσμα του εγκεφάλου. Στο σύνολό τους, οι δευτεροπαθείς πονοκέφαλοι, όποια και αν είναι η αιτιολογία τους, είναι κατά πολύ σπανιότεροι από τους πρωτοπαθείς πονοκεφάλους. Για να διαβάσετε περισσότερα για τους δευτεροπαθείς πονοκεφάλους, επίσης δείτε αναλυτικά στοιχεία στη σχετική ενότητα.
Δεν είναι πάντα εύκολο να τεθεί η διάγνωση σχετικά με το ποιο είδος πονοκεφάλου έχει κάποιος άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση, ο αρμόδιος για να εξετάσει και να θέσει τη διάγνωση σε κάποιον άνθρωπο με πονοκέφαλο είναι ο ειδικός νευρολόγος. Η διάγνωση συνήθως βασίζεται κυρίως στην περιγραφή των συμπτωμάτων και την ειδική νευρολογική εξέτασή. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζονται περαιτέρω ειδικές εξετάσεις (π.χ. μαγνητική τομογραφία), οι οποίες όμως μερικές φορές είναι απαραίτητες.
