Η ημικρανία αποτελεί εδώ και καιρό αντικείμενο έντονης έρευνας και καινοτομίας στις θεραπευτικές της προσεγγίσεις. Οι τελευταίες εξελίξεις για τη θεραπεία των κρίσεων ημικρανίας περιλάμβανουν την εμφάνιση δυο νέων φαρμάκων, του Vydura™ και του Rayvow™, το καθένα με μια μοναδική προσέγγιση για τη διαχείριση της νόσου που τα καθιστά χρήσιμες επιλογές.
Το Vydura™ (rimegepant, ριμεγκεπάντη) ανήκει στην κατηγορία των gepants, μιας ομάδας μορίων που δρουν ως ανταγωνιστές του υποδοχέα του CGRP.
Το CGRP (Calcitonin gene-related peptide) είναι ένα νευροπεπτίδιο με σημαντικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της ημικρανίας. Κατά τη διάρκεια μιας ημικρανικής κρίσης, τα επίπεδα του CGRP στο αίμα συχνά αυξάνονται και θεωρείται ότι η αύξηση αυτή συμβάλλει στη διαστολή και τη φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου, οδηγώντας έτσι στον πόνο και στα λοιπά συμπτώματα που συνοδεύουν την κρίση. Αυτή η δράση έχει καταστήσει το CGRP και τους υποδοχείς του σημαντικό στόχο φαρμάκων για την ημικρανία, όπως είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα, που μέσω στόχευσης του CGRP δρουν ως προληπτική θεραπεία της ημικρανίας.
Μέσω της σύνδεσής του με τον υποδοχέα του CGRP, το rimegepant μειώνει την ικανότητα αλληλεπίδρασης μεταξύ υποδοχέα και πεπτιδίου. Αυτός ο μηχανισμός δράσης έχει διπλό αποτέλεσμα, καθώς μπορεί να σταματά μια ενεργό κρίση ημικρανίας, αλλά και να μειώσει τον αριθμό των εμφανιζόμενων επεισοδίων, όταν το φάρμακο λαμβάνεται προληπτικά.
Ο μηχανισμός του rimegepant το διαφοροποιεί από άλλα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος στην αντιμετώπιση των κρίσεων ημικρανίας. Σε αντίθεση με τις τριπτάνες, οι οποίες δρουν προκαλώντας αγγειοσύσπαση, το rimegepant δεν έχει αγγειοσυσπαστική δράση. Αυτό το καθιστά κατάλληλη επιλογή σε περιπτώσεις όπου οι τριπτάνες αντενδείκνυνται, όπως σε έδαφος καρδιαγγειακής νόσου, ή σε ασθενείς που βρίσκουν τις τριπτάνες μη αποτελεσματικές ή μη ανεκτές. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντικό είναι πως το rimegepant φαίνεται πως δε σχετίζεται με κεφαλαλγία από κατάχρηση αναλγητικών, σε αντίθεση με κάθε άλλη αγωγή για τις κρίσεις. Μάλιστα, είναι εγκεκριμένη και η χρήση του για την προληπτική θεραπεία της επεισοδιακής ημικρανίας.
Οι κύριες κλινικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν για το rimegepant έδειξαν πως, όσον αφορά την αντιμετώπιση των κρίσεως ημικρανίας, παρέχει σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μείωση του πόνου και των συνοδών συμπτωμάτων μέσα σε δύο ώρες από τη λήψη. Παράλληλα, οι μελέτες για τη χρήση του ως προληπτική θεραπεία αναφέρουν μείωση των ημερών κεφαλαλγίας ανά μήνα σε σχέση με το placebo, η οποία διατηρείται με τη λήψη του φαρμάκου. Η συχνότερη ανεπιθύμητη ενέργεια που αναφέρεται είναι η ναυτία, η οποία μπορεί να προσβάλλει μέχρι και 1 στους 10 ασθενείς.
Το rimegepant έχει λάβει έγκριση από Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων για τη θεραπεία αλλά και την πρόληψη της επεισοδιακής ημικρανίας και κυκλοφορεί ήδη στην Ελλάδα με την εμπορική ονομασία Vydura™ από την εταιρεία Pfizer. Διατείθεται σε μορφή δισκίων των 75mg, σε συσκευασίες των 2 και 8 δισκίων, τα οποία διαλύονται στο στόμα και δεν απαιτούν ταυτόχρονη λήψη φαγητού ή ποτού. Όταν χορηγείται για την πρόληψη της ημικρανίας, ο ασθενής καλείται να λαμβάνει ένα δισκίο κάθε δεύτερη μέρα, ενώ για την αντιμετώπιση των κρίσεων ημικρανίας μπορεί να ληφθεί ανάλογα με τις ανάγκες, όχι όμως συχνότερα από ένα δισκίο ημερισίως.
Το Rayvow™ (lasmiditan, λασμιδιτάνη) αποτελεί μια νέα, από του στόματος θεραπεία για την αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης με ή χωρίς αύρα, ως ο πρώτος κι επί του παρόντος μοναδικός αγωνιστής υψηλής συγγένειας του σεροτονινεργικού υποδοχέα 5-HT1F.
Το μονοπάτι της σεροτονίνης έχει εδώ και καιρό αποτελέσει σημείο ενδιαφέροντος για την ημικρανία. Σε προκλινικές μελέτες, έχει παρατηρηθεί πως ενεργοποίηση υποδοχέων όπως ο 5-HT1F αναστέλλει την ενεργοποίηση των μονοπατιών του πόνου, αναστέλλει την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών και νευροπεπτιδίων που πιθανώς παίζουν ρόλο στην ημικρανία, χωρίς όμως να προκαλεί συστολή των αγγείων. Ο ακριβής μηχανισμός δράσης του lasmiditan δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητός, όμως η απουσία αγγειοσύσπασης παραμένει και πάλι ένα σημαντικό πλεονέκτημα του φαρμάκου για ασθενείς που αδυνατούν ή αποφεύγουν να λάβουν τριπτάνες.
Στις κλινικές μελέτες, το lasmiditan έδειξε σημαντική βελτίωση του πόνου σε βάθος 2 ωρών, σε σχέση με το placebo, με πλήρη ανακούφιση από την ημικρανία για μεγάλο αριθμό ασθενών και με θετικά αποτελέσματα και για τις τρεις δοσολογίες διάθεσης του φαρμάκου. Η ζάλη αποτελεί τη συχνότερη ανεπιθύμητη ενέργεια. Το lasmiditan κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και την ΕΕ με την ονομασία Rayvow™ από την Eli Lilly, σε δισκία των 50mg, 100mg και 200mg, με προτεινόμενη αρχική δοσολογία τα 100mg και δυνατότητα προσαρμογής αναλόγως με τις ανάγκες του ασθενούς.
Συνολικά, Το Vydura™ και το Rayvow™ προσφέρουν νέες προοπτικές στον κόσμο της θεραπείας της ημικρανίας. Αυτά τα φάρμακα ξεχωρίζουν όχι μόνο για την αποτελεσματικότητά τους, αλλά και για τους μηχανισμούς δράσης τους, οι οποίοι τους δίνουν τη δυνατότητα να καλύψουν συγκεκριμένα κενά στις παρούσες θεραπευτικές επιλογές, και με αυτό τον τρόπο να δώσουν ελπίδα σε ασθενείς που έχουν δυσκολευτεί να βρουν αποτελεσματικές λύσεις για τη νόσο τους.
Το κείμενο αυτό γράφτηκε σε συνεργασία με τον Νικόλαο Ξιφαρά, Ιατρό, BSc, Μεταπτυχιακό Φοιτητή ΕΚΠΑ.
