Με τον όρο «ινιακή νευραλγία» χαρακτηρίζουμε ένα συγκεκριμένο είδος πόνου που εμφανίζεται στην ινιακή περιοχή, δηλαδή στο πίσω μέρος του κρανίου, περιοχή που νευρώνουν τα ινιακά νεύρα. Για να είναι ένας πονοκέφαλος ινιακή νευραλγία, απαιτείται να έχει κάποια τυπικά χαρακτηριστικά. Τα κυριότερα από αυτά είναι η μεγάλη ένταση του πόνου, η εμφάνιση κατά παροξυσμούς με διάρκεια λίγων δευτερολέπτων και ο οξύς ή «διαξιφιστικός» χαρακτήρας, δηλαδή το αίσθημα ότι ο πόνος μοιάζει με «ξυραφιά ή μαχαιριά». Από τα τρία χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν, απαιτείται να υπάρχουν τουλάχιστον δύο, για να είναι ο πόνος ινιακή νευραλγία. Επίσης, στην ινιακή νευραλγία συνήθως συνυπάρχει δυσάρεστο αίσθημα ή και πόνος στην περιοχή, ακόμη και με απλά ερεθίσματα, όπως το να ακουμπήσει κανείς απαλά το δέρμα ή και τα μαλλιά της περιοχής. Επίσης, μπορεί να υπάρχει ευαισθησία στην περιοχή, δηλαδή το άγγιγμα με ελαφρά πίεση προκαλεί πόνο, ενώ σε αρκετούς ανθρώπους μπορεί η πίεση σε συγκεκριμένα σημεία, από όπου περνάνε τα ινιακά νεύρα, να προκαλεί έντονο πόνο. Μερικές φορές, μπορεί να υπάρχει μειωμένη αισθητικότητα ή δυσάρεστη αίσθηση στην προσβεβλημένη περιοχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πόνος της ινιακής νευραλγίας μπορεί να αντανακλά στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού, μέχρι το μέτωπο ή το μάτι.

Αν και η ινιακή νευραλγία έχει ξεκάθαρα χαρακτηριστικά, είναι πάρα πολλές οι φορές που άλλες καταστάσεις λαθεμένα διαγιγνώσκονται ως ινιακή νευραλγία. Η εξήγηση για αυτό έχει να κάνει με την εντόπιση του πόνου. Δυστυχώς, υπάρχει η τάση οποιοσδήποτε πόνος στο πίσω μέρους του κεφαλιού να αποδίδεται σε προβλήματα στον αυχένα. Ωστόσο, πόνος στην ινιακή περιοχή μπορεί να υπάρχει, πέρα από την ινιακή νευραλγία, πολύ πιο συχνά και στην ημικρανία, στην αθροιστική κεφαλαλγία, στην κεφαλαλγία τάσεως, στην κεφαλαλγία από δυσλειτουργία του στοματογναθικού συστήματος, αλλά και σε κεφαλαλγίες που οφείλονται σε προβλήματα του αυχένα ή της ράχης. Μάλιστα, σε τυπικές – κατά τα άλλα- περιπτώσεις ημικρανίας ή αθροιστικής κεφαλαλγίας, μπορεί ο πόνος να εντοπίζεται κυρίως ή και αποκλειστικά στην ινιακή περιοχή. Η διάγνωση λοιπόν, τίθεται με αξιολόγηση όλων των κλινικών συμπτωμάτων και όχι μόνο της εντόπισης του πόνου. Επί συμπτωμάτων που μοιάζουν με ινιακή νευραλγία, παρακλινικές εξετάσεις, όπως απεικονιστικές ή αιματολογικές εξετάσεις, γίνονται σύμφωνα με τη κρίση του θεράποντας ιατρού.

Οι πιο κλασικές θεραπείες για την ινιακή νευραλγία, γίνονται με καθημερινή λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, φαρμάκων όπως η γκαμπαπεντίνη, η πρεγκαμπαλίνη και η ντουλοξετίνη. Τα τελευταία χρόνια, έδαφος κερδίζουν θεραπείες όπως η έγχυση Botox στην περιοχή ή η διενέργεια αποκλεισμού (block) των ινιακών νεύρων, μέθοδοι απλές και πολύ ασφαλείς. Επεμβατικές μέθοδοι, όπως η χρήση ραδιοσυχνοτήτων ή ακόμη περισσότερο η εμφύτευση μόνιμων διεγερτών, γίνονται μόνο όταν οι απλούστερες μέθοδοι αποτυγχάνουν.

Εικόνα: Το σημεία που γίνεται η διενέργεια αποκλεισμού (μπλοκ) ινιακού νεύρου, με χρήση μικρής βελόνας και τοπικού αιναισθητικού. Μπορεί να γίνει για αντιμετώπιση ινιακής νευραλγίας, αλλά και αθροιστικής κεφαλαλγίας ή και άλλων κεφαλαλγιών.

Αυχενικό σύνδρομο: τι εννοούμε, που οφείλεται και πως θεραπεύεται.

Η διάγνωση του “αυχενικού συνδρόμου” είναι εξαιρετικά διαδεδομένη. Πολλοί άνθρωποι, είτε από μόνοι τους, είτε μετά από επίσκεψη σε φυσικοθεραπευτή ή ιατρό, πιστεύουν πως για διάφορα προβλήματα, όπως όπως σφίξιμο ή πόνος στον αυχένα ή στο πίσω μέρος του κεφαλιού, αίσθημα πως το κεφάλι είναι “βαρύ” ή “ελαφρύ”, αστάθεια, αίσθημα “σαν να είμαι σε βάρκα”, ζάλη, τάση για εμετό, αλλά ακόμη και ημικρανία (όπως περιγράφουμε στο δεύτερο τμήμα αυτής της ενότητας) ή και ίλιγγος, ο αυχένας και τα προβλήματα του είναι η αιτία. 

Μια απεικονιστική εξέταση, ακτινογραφία, αξονική ή και μαγνητική τομογραφία αυχένα που δείχνει κάποιου τύπου αλλοιώσεις ή προβλήματα συνήθως “τεκμηριώνει” τη διάγνωση.

Σε πάρα πολλές περιπτώσεις όμως, η διάγνωση του “αυχενικού συνδρόμου” είναι λαθεμένη. Καταρχάς, ο όρος “αυχενικό σύνδρομο” δεν αποτελεί συγκεκριμένη ιατρική διάγνωση και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από ιατρούς. Όροι που αφορούν συγκεκριμένα προβλήματα, όπως αυχενική σπονδύλωση, κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου κ.α. θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται από τους ιατρούς. Ωστόσο, και αυτά τα συγκεκριμένα προβλήματα, ακόμη και αν υπάρχουν και φαίνονται στις απεικονιστικές εξετάσεις, πολύ συχνά δεν είναι η αιτία για τα συμπτώματα που έχουν οι ασθενείς…

Οι περισσότεροι άνθρωποι, ακόμη και σε σχετικά νεαρή ηλικία μπορεί να εμφανίσουν σε κάποια ακτινογραφία, αξονική τομογραφία ή και μαγνητική τομογραφία της αυχενικής σπονδυλικής στήλης ευρήματα. Το πιο συχνό είναι ο “ευθειασμός”, που σημαίνει ότι η σπονδυλική στήλη αντί να έχει μια καμπύλη θέση, έχει έρθει σε μια σχετική ευθεία (δείτε και εικόνα). Επίσης, μπορεί να υπάρχουν ήπιες δισκοκήλες που συνήθως περιγράφονται ως “μόλις υποσημαινόμενες” (δηλαδή, “μόλις που φαίνονται”), αλλά και άλλες αλλοιώσεις όπως οστεοόφυτα ή και κανονικές, ευμεγέθεις δισκοκήλες. Η πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει πως πολλά τέτοια ευρήματα βρίσκονται και σε πλήρως ασυμπτωματικούς ανθρώπους! Δηλαδή, η ύπαρξη τέτοιων ευρημάτων δεν σημαίνει ότι προκαλούν και συμπτώματα, ούτε βέβαια αποδεικνύει την αιτιολογία σε κάποιον που έχει ένα σύμπτωμα. Μάλιστα, ο ευθειασμός δεν έχει στατιστικά φανεί να σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης πόνου (1, 2). Θα πρέπει να κινηθούμε διαφορετικά και να δούμε αν, επιστημονικά, το σύμπτωμα μπορεί να οφείλεται στο εύρημα και όχι να δεχθούμε ότι οπωσδήποτε αυτό συμβαίνει. 

Έτσι, σε κάθε περίπτωση, συμπτώματα τυπικά για ημικρανία ή ίλιγγο δεν είναι δυνατόν να οφείλονται σε παθήσεις του αυχένα ή “αυχενικό σύνδρομο”, αν και μερικές φορές μπορεί να επιβαρύνονται από αυτά. Η θεραπεία τους είναι αιτιολογική, ενώ θεραπεία στον αυχένα μπορεί να γίνει επικουρικά. 

Από την άλλη πλευρά, προβλήματα μυϊκής φύσεως στον αυχένα και το πίσω μέρος του κεφαλιού, ίσως οφείλονται βέβαια σε προβλήματα του αυχένα. Ο συνδυασμός μυοχαλαρωτικών, μαγνησίου από το στόμα και και με επάλειψη, ήπιας φυσικοθεραπείας και σταδιακής μυϊκής ενδυνάμωσης της περιοχής φαίνεται να έχει ένα ολιστικό θεραπευτικό αποτέλεσμα. 

Όταν η ημικρανία διαγιγνώσκεται ως “αυχενικό σύνδρομο”…!

Η παρακάτω άποψη προέρχεται από μία συζήτηση, μεταξύ ασθενούς και ιατρού. Σχολιάζει, λοιπόν, η ασθενής: “…υποφέρω από αυχενικό σύνδρομο και μόνο τα παυσίπονα βοηθούν όταν είμαι σε κρίση, ευτυχώς όχι τακτικά πλέον… παράλληλα φοράω κολλάρο και μάσκα για να μην βλέπω φως. Αυτό ξεκινάει τις πρώτες πρωινές ώρες...”.

Η συγκεκριμένη ασθενής είναι πεπεισμένη πως το πρόβλημα της είναι το “αυχενικό σύνδρομο”. Ωστόσο, ξεκάθαρα περιγράφει πόνο που έρχεται σε κρίσεις, στη διάρκεια των οποίων δεν θέλει να βλέπει φως. Επίσης, αναφέρει πως ο πόνος πια δεν έρχεται τόσο  τακτικά. Η περιγραφή αυτή είναι τυπική για ημικρανία, καθώς πόνος στο κεφάλι ή στον αυχένα, που έρχεται σε κρίσεις μεγάλης έντασης, με ενόχληση από το φως δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο…. Ο πόνος από βλάβη στον αυχένα ποτέ δεν συνοδεύεται από ενόχληση από το φως. Η μείωση της συχνότητας των κρίσεων είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο στην ημικρανία, μετά την μέση ηλικία- αντίθετα τα αυχενικά προβλήματα, συνήθως εκφυλιστικής φύσεως, με το πέρασμα του χρόνου επιδεινώνονται….

Γιατί όμως η συγκεκριμένη ασθενής ή ο ιατρός της δεν αναγνώρισαν την ημικρανία και απέδωσαν τα συμπτώματα σε πρόβλημα του αυχένα; Δυστυχώς, αυτό οφείλεται στο ότι υπάρχει σύγχυση για την  εικόνα της ημικρανίας. Πολλοί πιστεύουν πως είναι απαραίτητο να είναι πόνος στο μισό κεφάλι, με κυριότερη εντόπιση στο μάτι ή στον κρόταφο. Αυτό όμως δεν είναι σωστό. Η ημικρανία μπορεί να εντοπίζεται οπουδήποτε στο κεφάλι ή στον αυχένα, στη μία  ή και ταυτόχρονα στις δύο πλευρές. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, πόνος στην πλάτη μπορεί να είναι το πρώτο σημείο έναρξης μιας κρίσης ημικρανίας. Η εντόπιση που μπορεί να αλλάζει (δηλαδή ο ίδιος πόνος να είναι άλλοτε στη μία και άλλοτε στην άλλη πλευρά). Επίσης, το γεγονός ότι ο πόνος έρχεται κατά έντονες κρίσεις, που μετά λίγες ώρες ή και 2-3 μέρες περνούν πλήρως, και συνοδεύονται από ενόχληση από φως ή ήχους είναι τυπικά χαρακτηριστικά της ημικρανίας, ενώ αποκλείεται να οφείλονται σε οποιοδήποτε πρόβλημα του αυχένα. Αντίθετα, προβλήματα του αυχένα, συνήθως προκαλούν χρόνιο καθημερινό πόνο, που όντως μπορεί να παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις, αλλά δεν αλλάζει εντόπιση και δεν συνοδεύεται από ενόχληση σε φως και ήχους. Η άγνοια λοιπόν της τυπικής εικόνας των παθήσεων αυτών, σε συνδυασμό με την εύκολη παραπομπή για απεικονιστικές εξετάσεις (οι οποίες αναδεικνύουν κάποιο πρόβλημα στον αυχένα σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους, καθώς οι φθορές στη αυχενική σπονδυλική στήλη είναι κάτι αναπόφευκτο) οδηγούν στη λαθεμένη εντύπωση πως τα προβλήματα στον αυχένα οδηγούν στα συμπτώματα του ασθενούς. Δυστυχώς, η αντιμετώπιση μυοσκελετικών προβλημάτων είναι πολύ διαφορετική από αυτή της ημικρανίας και η λαθεμένη διάγνωση συνήθως οδηγεί σε μη ικανοποιητική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Στην περίπτωση λοιπόν πόνου στο πίσω μέρος του κεφαλιού, στον αυχένα ή στην ράχη, που συνοδεύεται από ενόχληση σε φως ή και ήχους, ας σκεφτούμε την ημικρανία και όχι το “αυχενικό σύνδρομο”…  Προβλήματα του αυχένα δεν μπορούν να προκαλούν αυτόν τον πόνο.  

Να σημειωθεί πως ούτε ιλίγγους μπορούν να προκαλούν τα προβλήματα του αυχένα (η άποψη πως “προβλήματα του αυχένα προκαλούν ίλιγγο” γιατί πιέζουν τα αγγεία που αιματώνουν τον εγκέφαλο” είναι ιατρικά μη ορθή.