Skip to main content

Γιατί η ημικρανία προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες;

Γιατί η ημικρανία προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες;

Γράφει ο: Δρ. Μιχάλης Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD

H ημικρανία στις γυναίκες είναι από δύο ως και πέντε φορές περισσότερο συχνή από ότι στους άνδρες, κάτι που είχε παρατηρηθεί ήδη από την αρχαιότητα.

Ενδιαφέρον έχει ότι η διαφορά στη συχνότητα εξαρτάται από την ηλικία και την αναπαραγωγική δυνατότητα της γυναίκας. Έτσι, η ημικρανία έχει παρόμοια ποσοστά εμφάνισης στα δύο φύλα στην παιδική ηλικία, αλλά γίνεται συχνότερη σε κορίτσια από ότι σε αγόρια εφηβικής ηλικίας, διαφορά που μεγιστοποιείται σε άτομα νεαρής και μέσης ηλικίας και τελικά μειώνεται, αλλά παραμένει σαφώς υπέρ των γυναικών σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι οι γυναικείες ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ημικρανία.

Επιπροσθέτως, μεγάλο ποσοστό των ημικρανικών γυναικών αναφέρουν συσχέτιση των κρίσεων με την περίοδο τους (οι κρίσεις εμφανίζονται πριν ή κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως). Μάλιστα, ορισμένες γυναίκες παρουσιάζουν ημικρανικές κρίσεις αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας τους, ή πολύ κοντά σε αυτήν. Ενδιαφέρον στοιχείο για τη σχέση γυναικείων ορμονών και ημικρανίας είναι πως η εγκυμοσύνη σ’ ένα μεγάλο ποσοστό ημικρανικών γυναικών βελτιώνει την ημικρανία τους, όπως και η εμμηνόπαυση.

Δεν είναι γνωστό αν το γυναικείο φύλο μπορεί να έχει πιο συχνά τα γονίδια που οδηγούν σε ημικρανία, αλλά είναι ευρέως αποδεκτή η άποψη ότι οι μεταβολές στις γυναικείες ορμόνες είναι ένας πολύ σημαντικός εκλυτικός παραγόντας για την πρόκληση ημικρανικής κρίσης σε ορισμένες γυναίκες, οι οποίες έχουν γενετική προδιάθεση.

Για περισσότερα στοιχεία πάνω στη συσχέτιση γυναικείων ορμονών και ημικρανίας δείτε τις σχετικές ενότητες αυτού του διαδικτυακού τόπου “Ορμόνες και ημικρανία”.

Δείτε επίσης

Συνεχίστε την ανάγνωση

Ημικρανία, διατροφή και τροφική δυσανεξία

Ημικρανία, διατροφή και τροφική δυσανεξία

Γράφει ο: Δρ. Μιχάλης Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD

Πολλούς ανθρώπους απασχολεί το θέμα αν η ημικρανία σχετίζεται με την διατροφή και το αν η τροφική δυσανεξία μπορεί να προκαλέσει ημικρανία.

Τα 4 κυριότερα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν για να καλυφθεί πλήρως το θέμα είναι τα εξής:

  • 1. Η ημικρανία μπορεί να οφείλεται στη διατροφή μας;

    Όπως αναφέρεται και σε άλλες ενότητες, αν και δεν ξέρουμε όλες τις λεπτομέρειες για το πως προκαλείται η ημικρανία, η ιατρική άποψη σήμερα είναι ότι ο εγκέφαλος των ανθρώπων με ημικρανία είναι λίγο διαφορετικός από των υπολοίπων ανθρώπων και, συγκεκριμένα, είναι πιο «ευαίσθητος» σε κάποια εξωτερικά ερεθίσματα. Έτσι, ένα ερέθισμα που σε κάποιον άνθρωπο χωρίς ημικρανία δεν θα προκαλούσε καμία αντίδραση, σε έναν άνθρωπο με ημικρανία μπορεί να προκαλέσει μία έντονη αντίδραση, δηλαδή μία κρίση ημικρανίας (με πόνο και όλα τα άλλα συμπτώματα). Αυτή η «υπεραντιδραστικότητα» του εγκεφάλου των ανθρώπων με ημικρανία οφείλεται σε γενετικούς λόγους, δηλαδή, στα γονίδια μας. Ωστόσο, τα γονίδια δεν είναι τα πάντα στην ημικρανία, καθώς απλά δημιουργούν την προδιάθεση για εμφάνιση ημικρανικών κρίσεων. 

    Διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι αποκαλούνται «εκλυτικοί» μπορούν να πυροδοτήσουν μία κρίση ημικρανίας, σε άτομα που έχουν αυτή την προδιάθεση. Μεταξύ των πιο συχνά αναφερόμενων εκλυτικών παραγόντων, βρίσκονται και διάφορες τροφές. Έτσι, δεν μπορούμε να πούμε ότι η ημικρανία οφείλεται στη διατροφή μας, αλλά απλά ότι ίσως μία συγκεκριμένη διατροφή μπορεί κάνει ορισμένους ανθρώπους με γενετική προδιάθεση για ημικρανία (και όχι βέβαια όλους) πιο «επιρρεπείς» στην εμφάνιση ημικρανικών κρίσεων.

  • 2. Υπάρχουν τροφές που προκαλούν κρίσεις ημικρανίας;

    Εδώ και πάρα πολλά χρόνια υπάρχουν αναφορές ότι συγκεκριμένες τροφές και ροφήματα ή ποτά μπορούν να παίξουν το ρόλο του εκλυτικού παράγοντα για εμφάνιση ημικρανικών κρίσεων, σε ανθρώπους με την σχετική γενετική προδιάθεση. Περισσότερα έχουν ειπωθεί και γραφεί για τα αλκοολούχα ποτά και ιδιαίτερα το κόκκινο κρασί, τα τυροκομικά, τη σοκολάτα (και γενικότερα τα γλυκά), αλλαντικά, τις τυποποιημένες τροφές και τις κονσέρβες, το κινέζικο φαγητό και διάφορα άλλα. Ωστόσο, ασφαλώς και οι τροφές αυτές δεν πυροδοτούν κρίσεις σε κάθε άνθρωπο με ημικρανία. Αντίθετα, μάλλον είναι συνολικά ένα μικρό ποσοστό των ημικρανικών που παρουσιάζει τέτοια συσχέτιση της ημικρανίας με τροφές ή ποτά.

  • 3. Πρέπει  οι άνθρωποι που υποφέρουν από ημικρανία να ακολουθούν συγκεκριμένη διατροφή;

    Επειδή καμία συγκεκριμένη τροφή δεν έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να προκαλέσει κρίση ημικρανίας σε όλους ανεξαιρέτως τους ημικρανικούς ανθρώπους, οι γιατροί πρέπει να είναι προσεκτικοί πριν προβούν σε απαγορεύσεις τροφών, αλλά και οι ασθενείς δεν πρέπει να κάνουν αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες επειδή διάβασαν κάπου ότι κάποια τροφή βλάπτει. Η συσχέτιση λήψης συγκεκριμένης τροφής και πρόκλησης ημικρανικής κρίσης καλό είναι να τεκμηριώνεται μέσα από τήρηση ενός ημερολογίου κεφαλαλγιών. 

    Αν κάποιος προσπαθήσει να αφαιρέσει από το διαιτολόγιο του όλες τις τροφές που έχει κατά καιρούς γραφεί ότι σχετίζονται με την ημικρανία, θα καταλήξει να μην μπορεί να φάει σχεδόν τίποτα, με αμφίβολο ωστόσο αποτέλεσμα για τις ημικρανίες του, καθώς μπορεί να υπάρχουν πολλοί και διάφοροι άλλοι εκλυτικοί παράγοντες. Αυτό δεν σημαίνει ότι άνθρωποι με ημικρανία μπορούν αλόγιστα να τρέφονται με ανθυγιεινές τροφές. Σε κάθε περίπτωση, μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή δεν έβλαψε ποτέ κανέναν! Στα πλαίσια λοιπόν μιας συνολικότερα υγιεινής διατροφής, υπάρχουν τρόφιμα που πιθανώς θα μπορούσε να αποφεύγει ένας άνθρωπος με συχνές κρίσεις ημικρανίας, και μία σχετική λίστα συχνά -αλλά όχι απαραίτητα σε όλες τις περιπτώσεις- δίδεται ως σύσταση σε ημικρανικούς που εξετάζονται στο Ιατρείο Κεφαλαλγίας Γλυφάδας. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι επειδή η παράλειψη γευμάτων (ανεξαρτήτως περιεχομένου) μπορεί να λειτουργήσει ως εκλυτικός παράγοντας σε ορισμένους ανθρώπους, αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο μέσω του ημερολογίου κεφαλαλγιών οι άνθρωποι αυτοί θα πρέπει να λαμβάνουν τροφή σε σχετικά τακτικές ώρες.

  • 4. Μπορεί η ημικρανία να σχετίζεται με τροφική δυσανεξία;

    Η τροφική δυσανεξία είναι μια χρόνια αντίδραση του οργανισμού σε κοινές τροφές (π.χ. ψωμί, γάλα, ντομάτα, λάδι, κρέας, καφές, κ.λπ.). Τα συνηθέστερα συμπτώματά της έχουν να κάνουν με το πεπτικό σύστημα και είναι πόνος στο στομάχι και την κοιλιά, μετεωρισμός (φουσκώματα), δυσπεψία, διάρροιες ή και δυσκοιλιότητα, δυσπεψία. Η τροφική δυσανεξία διαγιγνώσκεται με ειδικό τεστ. που πρέπει να διεξάγεται από Ιατρούς και μόνο και συνίσταται στο να έρθουν σε επαφή τα λευκά αιμοσφαίρια του ασθενούς με το ανάλογο τροφικό συμπλήρωμα, αφού πρώτα ληφθεί μια μικρή ποσότητα αίματος και γίνει η κατάλληλη επεξεργασία. 

    Με δεδομένο ότι η διεθνής επιστημονική νευρολογική κοινότητα αμφισβητεί ότι η τροφική δυσανεξία σχετίζεται με την ημικρανία, το τεστ διάγνωσης τροφικής δυσανεξίας δεν θα πρέπει γενικά να προτείνεται σε ημικρανικούς ασθενείς. Εξαίρεση μπορεί να αποτελέσουν μεμονωμένες περιπτώσεις ημικρανικών ασθενών, και μόνο εάν ο νευρολόγος που τους παρακολουθεί  έχει συγκεκριμένη κλινική υποψία.

Δείτε επίσης

Συνεχίστε την ανάγνωση

Εκλυτικοί παράγοντες και ημικρανία

Εκλυτικοί παράγοντες και ημικρανία

Γράφει ο: Δρ. Μιχάλης Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD

Σε αντίθεση με άλλες παθήσεις, όπου αν κάποιος έχει το κατάλληλο DNA σίγουρα θα εμφανίζει την πάθηση, στην ημικρανία τα γονίδια απλά δημιουργούν την προδιάθεσή για εμφάνιση ημικρανικών κρίσεων. Διάφοροι παράγοντες, οι οποίοι αποκαλούνται «εκλυτικοί» μπορεί να πυροδοτήσουν μία κρίση ημικρανίας, σε άτομα που έχουν την προδιάθεση. Είναι εντυπωσιακό πως ακόμη και σε διδύμους που έχουν ακριβώς ίδιο γενετικό υλικό (και πανομοιότυπη εξωτερική εμφάνιση), μπορεί ο ένας να έχει ημικρανία, ενώ ο άλλος όχι. Η παρατήρηση αυτή αποδεικνύει το σημαντικό ρόλο των εκλυτικών παραγόντων στην ημικρανία.

Αν ανατρέξει κανείς σε ιατρικά βιβλία ή αντίστοιχούς δικτυακούς τόπους, θα δει ότι μεταξύ των πιο συχνά αναφερόμενων εκλυτικών παραγόντων περιγράφονται δύο: 

Ο πρώτος είναι οι φυσιολογικές διακυμάνσεις στις γυναικείες ορμόνες (πολλές γυναίκες παρατηρούν ότι οι κρίσεις έρχονται σε συγκεκριμένα σημεία του κύκλου τους, δείτε περισσότερα Ημικρανία και εμμηνορροϊκός κύκλος). Ο δεύτερος είναι το έντονο άγχος ή στρες, αλλά και η χαλάρωση από άγχος ή στρες (όπως, για παράδειγμα, το Σαββατοκύριακο σε κάποιες περπιπτώσεις ή και όταν λυθεί ένα σοβαρό πρόβλημα που προκαλεί παρατεταμένο στρες, σε άλλες). 

Παράγοντας για τον οποίο ακούγονται πολλά, αλλά ίσως είναι υπερεκτιμημένος είναι οι τροφές και ποτά (αλκοόλ, το κόκκινο κρασί ειδικότερα, το τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, ο καφές και το και τσάι, τα εσπεριδοειδή και οι χυμοί φρούτων, τα θαλασσινά, τα κρεμμύδια, το χοιρινό, το γλουταμινικό μονονάτριο-που το συναντάμε σε πολλά κινέζικα φαγητά, τα νιτρικά άλατα, που μπορεί να υπάρχουν σε επεξεργασμένες τροφές, το γλυκαντικό μέσο ασπαρτάμη). Άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι η έντονη κόπωση, οι έντονες οσμές, το έντονο φως, η στέρηση ύπνου, η αλλαγή του καιρού, και πολλοί άλλοι. 

Πρέπει να τονιστεί ότι κάποιος παράγοντας μπορεί να προκαλεί κρίση ημικρανίας σε κάποιον άνθρωπο και να μην έχει καμία επίδραση σε κάποιον άλλο. Οι εκλυτικοί παράγοντες, δηλαδή, δεν είναι απαραίτητο ότι προκαλούν ημικρανία σε όλους τους ημικρανικούς. Επίσης, πολλές φορές δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε κάποιον συγκεκριμένο εκλυτικό παράγοντα για τις κρίσεις κάποιου ατόμου. Όλα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί πολλές φορές οι γιατροί δίνουν την συμβουλή σε κάποιον άνθρωπο με ημικρανίες να αποφεύγει διάφορα πράγματα, τα οποία όμως μπορεί να μην έχουν καμία επίδραση στον συγκεκριμένο άνθρωπο. Η χρήση ημερολογίου κεφαλαλγίας μπορεί να βοηθήσει στη διαλεύκανση του ποιοι είναι οι εκλυτικοί παράγοντες σε κάθε συγκεκριμένο άνθρωπο με ημικρανία, ενώ οι γιατροί καλό είναι να αποφεύγουν τις «γενικές» συμβουλές για αλλαγή τρόπου ζωής. Σε γενικές γραμμές, η αντιμετώπιση της ημικρανίας σαφώς και ξεκινά με βελτίωση -όταν χρειάζεται- του τρόπου ζωής και πρόληψη των εκλυτικών παραγόντων, ενώ η ιατρική θεραπεία, για τις κρίσεις ή προληπτικά μπορεί να συνδράμει και να ανακουφίσει σημαντικά. 

ΕΚΛΥΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ

Σύμφωνα με στοιχεία από τη δημοφιλή εφαρμογή Migraine Buddy, οι πιο συνηθισμένοι εκλυτικοί παράγοντες που πυροδοτούν κρίσεις ημικρανίας είναι το στρες, η έλλειψη ύπνου,  το άγχος,  η αφυδάτωση και οι καιρικές συνθήκες. 

Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί και πάλι πως οι εκλυτικοί παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί, αλλά ΔΕΝ είναι ίδιοι σε όλους τους ανθρώπους! Μάλιστα, ο πόνος στον αυχένα που προκύπτει από τα στοιχεία των χρηστών του Migraine Buddy, πιθανότητα δεν είναι εκλυτικός παράγοντας, αλλά ανήκει στα πρόδρομα ή και τα κύρια συμπτώματα της ημικρανίας σε πολλούς ημικρανικούς.

Δείτε επίσης

Συνεχίστε την ανάγνωση

Γονίδια και ημικρανία

Γονίδια και Ημικρανία

Γράφει ο: Δρ. Μιχάλης Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD

Η προδιάθεση για ημικρανία οφείλεται στα γονίδιά μας!

Αν και, μέχρι σήμερα, δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα γονίδια παρά μόνο για κάποια σπάνια ειδική μορφή ημικρανίας (για την ονομαζόμενη «οικογενή ημιπληγική ημικρανία»), η ιατρική κοινότητα πιστεύει ότι τα αίτια της ημικρανίας, δηλαδή η προδιάθεση για ημικρανικές κρίσεις είναι “χαραγμένη” στο γενετικό υλικό, δηλαδή στα γονίδια, των ανθρώπων με ημικρανία. Εξάλλου, αποτελεί συχνή διαπίστωση ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με ημικρανία έχουν κάποιον γονιό ή κάποιον άλλο συγγενή με ημικρανία.

Αν και διάφοροι παράγοντες (εκλυτικοί παράγοντες), όπως ορισμένα τρόφιμα, ο καιρός, η ψυχική πίεση μπορούν να προκαλέσουν έκλυση μίας κρίσης στους ανθρώπους με ημικρανία, αυτοί οι παράγοντες δεν προκαλούν την ημικρανία από μόνοι τους: οι εκλυτικοί παράγοντες μπορούν να φέρουν κρίσεις ημικρανίας μόνο στους ανθρώπους που είναι προδιαθεμένοι για να έχουν τέτοιες κρίσεις. Η προδιάθεση για ημικρανία είναι επομένως, τουλάχιστον μέχρι ενός ορισμένου βαθμού, κληρονομική και οφείλεται πιθανώς στις γενετικές αλλαγές που περνούν από τους γονείς στα παιδιά.

Ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν τον σπάνιο τύπο ημικρανίας που ονομάζεται “οικογενής ημιπληγική ημικρανία” έχει αποδειχθεί ότι πολλοί έχουν μεταλλάξεις (ή αλλιώς μεταλλαγές, δηλαδή αλλαγές του γενετικού υλικού) σε κάποιο από τρία συγκεκριμένα γονίδια. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν κρίσεις ημικρανίας παρόμοιες με εκείνες των περισσότερων άλλων ανθρώπων, εκτός από το ότι έχουν συχνά μια παρατεταμένη φάση αύρας, που περιλαμβάνει αδυναμία στο μισό του σώματος (χέρι, πόδι, ίσως και πρόσωπο). Οι μεταλλαγές των γονιδίων που προκαλούν την ημιπληγική ημικρανία έχουν ως αποτέλεσμα αλλαγή στη δομή ή λειτουργία πρωτεϊνών που σχετίζονται με τις ηλεκτρικές ιδιότητες των νευρικών κυττάρων, άρα και με αλλαγές στον τρόπο που τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους. Θεωρείται ότι αυτές οι αλλαγές στον τρόπο που τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους μπορούν να προκαλέσουν τις κρίσεις της ημιπληγικής ημικρανίας. 

Η ανακάλυψη γονιδίου που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 8 και φαίνεται να εμφανίζεται πολύ συχνότερα σε ασθενείς με ημικρανία από ότι σε ανθρώπους χωρίς ημικρανίες αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς για πρώτη φορά εντοπίζεται γονίδιο που συμμετέχει στη παθοφυσιολογία μίας συχνής μορφής ημικρανίας (τα  γονίδια που είχαν ανευρεθεί παλαιότερα ευθύνονται για την ημιπληγική ημικρανία, μία εξαιρετικά σπάνια οντότητα). 

Συγκεκριμένα το συγκεκριμένο γονίδιο πιθανότατα ευθύνεται για την συσσώρευση γλουταμικού οξέος (που είναι ένας από τους κυριότερους διεγερτικούς νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο) στις συνάψεις του εγκεφάλου, γεγονός που οδηγεί σε υπερδραστηριότητα και υπερευερεθιστότητα των νευρικών κυττάρων, τα οποία κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις ημικρανίας. 

Για να καταλήξουν στο συμπέρασμα αυτό,  ερευνητές από διεθνή επιστημονική ομάδα και από 40 ερευνητικά κέντρα εξέτασαν το γενετικό υλικό 50.000 ανθρώπων από τη Γερμανία, τη Φινλανδία και την Ολλανδία, μεταξύ των οποίων υπήρχαν άνθρωποι που έπασχαν από ημικρανίες και άνθρωποι που δεν αντιμετώπιζαν αυτό το πρόβλημα.  Περίπου το 26% των ημικρανικών που συμμετείχαν στη μελέτη είχαν το συγκεκριμένο γονίδιο, σε σχέση με το 20% των ανθρώπων χωρίς ημικρανία, κάτι που υποδεικνύει πως θα πρέπει να υπάρχουν και άλλα γονίδια ή συνδυασμοί γονιδίων που ευθύνονται για την ημικρανία.

Δείτε επίσης

Συνεχίστε την ανάγνωση